Zarówno w czasie konsultacji w gabinecie jak również na facebooku spotykamy się z różnymi opiniami na temat najlepszej metody leczenia spastyczności. Najlepszej dla kogo?
Stopień uszkodzeń układu nerwowego i stan ogólny chorych jest bardzo zróżnicowany, dlatego podstawą dla wdrożenia terapii powinna być obiektywna ocena napięcia mięśni w nieinwazyjnym i bezbolesnym badaniu sEMG. Spastyczność ma wiele wymiarów:
- neurologiczny-uszkodzenie neuronów
- histologiczny – zmiany w budowie synaps, komórek mięśniowych i tkanki łącznej
- metaboliczny – powiązany z zaburzeniami ukrwienia
- funkcjonalny – niestabilność napięcia, dyskoordynacja, ograniczenia ruchowe
- psychoemocjonalny- stres, obniżenie nastroju etc.
Rehabilitacja ruchowa nie odpowiada na wszystkie potrzeby i powinna być tylko tylko jedną z metod. Mimo wielu lat ćwiczeń spastyczność utrzymuje się lub wręcz nasila, zachodzi konieczność stosowania farmakoterapii, zabiegów fibrotomii, rizotomii lub wydłużania ścięgien. Metody te poprawiają jakość życia, ale nie usprawniają całkowicie mechanizmów regulacji napięcia mięśni. Największe szanse na pożądane zmiany w aktywności synaps i stabilizację napięcia, wzrost aktywności włókien mięśniowych typu S, poprawę ukrwienia i metabolizmu i trwałą poprawę funkcji, stwarza łączenie metod: rehabilitacja ruchowa + ortezowanie + stymulacja funkcjonalna terapia EMG-biofeedback. Dowodzą tego liczne, współczesne badania naukowe. (1,2,3,4)
Badania sEMG wykonywane przed wdrożeniem stymulacji oraz okresowo powtarzane, ujawniają
postępy w reedukacji nerwowo-mięśniowej i służą modyfikacji parametrów stymulacji i ćwiczeń.
Test wysiłkowy stopy prawej [ RYS 1] – ocena napięcia mięśni piszczelowych odpowiedzialnych za zginanie
grzbietowe stopy, wykonany u dziecka lat 3 z mpdz. Badanie ujawnia brak różnicy w napięciu pomiędzy
fazą skurczu i relaksacji. Mimo stosowanej od urodzenia, intensywnej rehabilitacji ruchowej dziecko
chodzi wyłącznie na palcach.
Ten sam test zrealizowany po 3 latach stosowania stymulacji łączonej z ćwiczeniami. Znaczący wzrost
zdolności do generowania napięcia. Dziecko coraz częściej chodzi na całej stopie. Nie były stosowane
leki ani zabiegi chirurgiczne a jedynie okresowe badania sEMG i zmiana parametrów stymulacji
stosownie do ujawnionej w badaniu poprawy funkcji.
Stworzenie połączeń nerwowych w ośrodkach regulacji napięcia wymaga regularnych, stosowanych w
domu zabiegów stymulacji funkcjonalnej oraz monitorowania zmian napięcia w okresowych badaniach
sEMG, które są obiektywnym potwierdzeniem skuteczności terapii. Ważne! Implanty metalowe lub
zastawka nie stanowią przeciwwskazania do zabiegów FES! Stymulacje są bezbolesne, można (i warto)
stosować je już u niemowląt.
Literatura :
- Scheker LR, Cheser SP, Ramirez S. Neuromuscular Electrical Stimulation and Dynamic Bracing as a
Treatment for Upper-Extremity Spasticity in Children with Cerebral Palsy. Journal of Hand Surgery.
1999;24(2):226-232 - Charlton CS, Ridding MC, Thompson PD, Miles TS. Prolonged peripheral nerve stimulation induces
persistent changes in excitability of human motor cortex. J Neurol Sci. 2003 Apr 15;208(1-2):79-85. - Bosques G, Martin R, McGee L, Sadowsky C. Does therapeutic electrical stimulation improve function in
children with disabilities? A comprehensive literature review. J Pediatr Rehabil Med. 2016 May 31;9(2):83-
99. - R. Mazzocchio and A. Rossi, “Involvement of spinal recurrent inhibition in spasticity. Further insight into the
regulation of Renshaw cell activity,” Brain, vol. 120, part 6, pp. 991–1003, 1997.,
